Het kabinet zet extra stappen in bestrijding witwassen
Om witwassen nog meer te bestrijden, is het kabinet van plan om onder andere het toezicht op niet-financiële instellingen zoals cryptoaanbieders, notarissen en advocaten aan te scherpen. Die instellingen moeten de Wwft (en sanctiewetgeving) beter gaan toepassen.
Dit stellen de ministers Kaag van Financiën en minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid in de nieuwe Beleidsvisie aanpak witwassen die ze onlangs naar de Eerste en Tweede Kamer hebben gestuurd.
De ministers schrijven in de nieuwe beleidsvisie dat ze ook de niet gewenste gevolgen van de strenge regelgeving willen tegengaan, zoals het niet kunnen openen van een bankrekening door mensen uit sectoren met een hoog witwasrisico. Denk aan sekswerkers, autohandelaren en verenigingen en stichtingen. De ministers willen dat een Wwft-instelling zoals een bank, een individuele afweging maakt per klant. En dus niet dat een instelling een individuele klant weigert alleen vanwege het sectorbrede witwasrisico. De Wwft moet wel voor kleine Wwft-instellingen uitvoerbaar blijven, vinden ze. De lasten voor deze financiële instellingen moeten daarom proportioneel blijven.
Verder zijn Kaag en Yeşilgöz-Zegerius van mening dat de effectiviteit van de antiwitwasaanpak nog onvoldoende zichtbaar is. Daarom gaan ze monitoren of de aanpak werkt. Met het doel om deze eventueel te verbeteren. Dit willen ze doen in samenwerking met de betrokken publieke en private partijen.
FATF-evaluatieonderzoek
De ministers reageren daarmee op diverse (inter)nationale onderzoeken naar de Nederlandse witwasaanpak, waaronder het evaluatieonderzoek van de Financial Action Task Force (FATF) – een internationale organisatie die zich onder meer bezighoudt met de bestrijding van witwassen.
Uit de evaluatie van de FATF die in augustus is gepubliceerd, blijkt dat de Nederlandse basis van de aanpak van witwassen en terrorismefinanciering op orde is. Wel zijn er een aantal verbeteringen nodig.
Robuust systeem
De FATF kenmerkt de Nederlandse aanpak van witwassen als een robuust systeem en is heel positief over de binnenlandse samenwerking en coördinatie, zowel beleids- matig als operationeel. In de samenwerking met private partijen en de non-profitsector loopt Nederland voorop. Ook de internationale samenwerking en het intensieve en innovatieve gebruik van data en financiële inlichtingen in strafrechtelijke onderzoeken zijn positieve punten.
Kritische kanttekeningen bij uitvoering Wwft
De voornaamste kritische kanttekeningen van de FATF zijn:
- Sancties: de taskforce vindt vooral de strafmaat bij zeer ernstige en complexe zaken voor witwassen veel te laag. De sancties voor witwassen zijn te mild voor criminelen en fraudeurs. Ook banken die hun klantdossiers niet op orde hebben zouden daar te makkelijk mee wegkomen. Nederlandse toezichthouders geven nog teveel informele sancties en waarschuwingen, met als gevolg een onvoldoende afschrikkend effect. Nederland zou het straftoemetingsregime voor witwasdelicten moeten herzien, adviseert de FATF.
- Toezicht: het toezicht op de naleving van de Wwft door de poortwachters kan volgens de FATF beter, evenals de naleving van de Wwft door de poortwachters. FATF doet de aanbeveling om vooral aan de slag te gaan met de naleving door niet-financiële beroepsgroepen als notarissen, advocaten en handelaren en het toezicht (frequentie, omvang en intensiteit van de controles) daarop aan te scherpen.
Ook wijst de FATF op het gebrek aan een toezichthoudende instantie voor non-profitorganisaties (NPO’s). FATF vraagt zich af of het bestaande vrijwillige regelgevingskader genoeg is om malafide NPO’s op te sporen.
Nederland zou de voor het toezicht benodigde middelen moeten opschalen. Ook moeten meer middelen worden ingezet om activiteiten zonder vergunning aan te pakken, zoals ondergronds bankieren en illegale trustdienstverlening. - UBO-register: het UBO-register trad op 27 september 2020 in werking. Toen werd het verplicht om de uiteindelijke belanghebbenden (UBO’s) achter juridische entiteiten te registreren in het register. Zo moet voorkomen worden dat criminelen juridische entiteiten gebruiken om zo buiten het zicht van autoriteiten en maatschappelijke organisaties te blijven. Maar de registratie gebeurt nog onvoldoende. Het UBO-register was begin 2022 nog maar voor 40% gevuld. Dat maakt het ook lastig om het register als informatiebron te gebruiken bij de verificatie van de UBO (in het kader van KYC: know your customer). Nederland doet er goed aan om zich meer in te spannen voor een gevuld UBO-register, adviseert de FATF. Lees ook een eerder door NIBE-SVV gepubliceerd artikel over het UBO-register.
DNB voorstander van doelgerichtere aanpak
In het in september 2022 uitgebrachte rapport ‘Van herstel naar balans’ van DNB pleit de bank voor een doelgerichtere aanpak tegen witwassen. Een meer risicogebaseerde benadering en een betere risico-identificatie van klanten is wenselijk. DNB wil een beperktere inspanning bij lage risico’s en een grotere inspanning bij de hogere risico’s. DNB wil financiële instellingen daarbij helpen door meer ‘guidance’ te geven over de benaderingen bij lage risico’s. Ook wil de bank een bredere inzet van technologische innovatieve oplossingen om de witwasaanpak gerichter te maken.
Wetsvoorstel bij de Tweede Kamer
Het wetsvoorstel plan van aanpak witwassen ligt nu ter behandeling bij de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel heeft als doel om de mogelijkheden voor informatie-uitwisseling uit te breiden ten behoeve van de poortwachtersfunctie. Banken kunnen dan makkelijker de transacties van hun cliënten gezamenlijk monitoren. Criminelen brengen hun geld vaak onder bij verschillende banken, want ze willen 'onder de radar' blijven. Met gezamenlijke transactiemonitoring kunnen banken beter ongebruikelijke transactiepatronen in beeld krijgen. Dit zou moeten leiden tot betere ‘hits’ en zodoende bijdragen aan een effectievere aanpak van witwassen.
Een andere maatregel uit het wetsvoorstel is dat banken verplicht worden om specifieke risico’s met elkaar uit te wisselen. Zo wordt het voor criminelen lastig om te 'shoppen' bij banken en hoeven de banken geen dubbel werk te doen.
Meer informatie
- Lees de nieuwe Beleidsagenda aanpak witwassen van de ministers Kaag en Yeşilgöz-Zegerius
- Bekijk het wetsvoorstel
- En heb je de recent verschenen whitepaper ‘Compliance, een vak in beweging’ van NIBDE-SVV al gelezen? Vraag hem gratis aan.
NIBE-SVV heeft verschillende opleidingen die financiële instellingen en hun medewerkers helpen bij het naleven van de Wwft-regelgeving:
