Betekent de kentekenplicht voor trekkers het einde van de MMBS?

Minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) heeft bij de Tweede Kamer een nieuw wetsvoorstel ingediend met een wijziging van de Wegenverkeerswet 1994. De wetswijziging houdt de invoering in van een registratie- en kentekenplicht voor landbouw- en bosbouwtrekkers (LBT’s), motorrijtuigen met beperkte snelheid (MMBS’en), mobiele machines en aanhangwagens die uitsluitend bestemd zijn om door bovengenoemde motorrijtuigen te worden voortbewogen. Ook betekent de wetswijziging het niet meer toelaten tot het verkeer van nieuwe motorrijtuigen met beperkte snelheid. De aanleiding van dit nieuwe wetsvoorstel is een apk-plicht voor snelle tractoren en het kunnen naleven van deze apk-plicht.

Dit wetsvoorstel is niet het eerste. Eerder is er ook een wetsvoorstel geweest. Maar dat haalde het niet.

Waarom toen niet?

Volgens Europese richtlijnen zijn land- en bosbouwtrekkers met een constructiesnelheid van meer dan 40 kilometer per uur sinds 20 mei 2018 apk-plichtig. Hiervoor moesten uiterlijk 20 mei 2017 de nodige aanpassingen in wet- en regelgevingen worden gedaan. Er is toen in Nederland gekozen om dit onderdeel te maken van een wetsvoorstel voor een kentekenplicht voor land- en bosbouwtrekkers. Hier heeft de Tweede Kamer niet mee ingestemd. Argumenten die toen werden aangevoerd, waren dat landbouwverkeer nauwelijks op de openbare weg komt en dat de kentekenplicht een flinke lastenverzwaring voor boeren zou zijn en de verkeersveiligheid er niet op vooruit zou gaan.

Waarom nu wel?

Nederland is in juli 2017 door de Europese Commissie in gebreke gesteld vanwege het niet-tijdig implementeren van de Europese Apk-richtlijn.

Om verdere stappen van de Europese Commissie te voorkomen, is het van belang om nu zo snel mogelijk een wettelijke basis te maken voor de apk-plicht.

Europese Commissie heeft Nederland in gebreke gesteld

Registratie bij RDW

Om aan de wettelijke eis van de apk-plicht te kunnen voldoen en deze ook te kunnen handhaven, is registratie van alle bestaande landbouw- en bosbouwtrekkers en MMBS’en nodig. Bij de registratie hiervan worden alle bestaande voertuigen met de benodigde technische gegevens geregistreerd, inclusief de houder/eigenaar van het voertuig.

Landbouwvoertuigen die harder willen rijden dan 25 kilometer per uur moeten dan ook een kentekenplaat voeren. Voor landbouwvoertuigen met een lagere maximumsnelheid geldt voor het voeren van een kentekenplaat een overgangstermijn tot 1 januari 2025.

In het oorspronkelijke wetsvoorstel stond vermeld dat alle land- en bosbouwtrekkers (oude én nieuwe), die gebruikmaken van de openbare weg, vóór 20 mei 2020 moeten worden geregistreerd bij de Dienst Wegverkeer (RDW). Deze datum is in een zogenaamde ‘nota van wijziging’ aangepast naar een bij Koninklijk Besluit te bepalen tijdstip. Deze aanpassing zorgt voor voldoende voorbereidingstijd voor de branche en voldoende tijd voor het uitvoeren van de conversie (de registratie van het bestaande wagenpark). Het bepalen van een nieuwe datum gebeurt dan in overleg met de branche en de wegbeheerders.

Apk-plicht

De invoering van de apk-plicht wordt gecombineerd met het verhogen van de maximumsnelheid voor landbouwvoertuigen van 25 naar 40 kilometer per uur, mits de maximale constructiesnelheid dit toelaat. Het ministerie gaat ervan uit dat er in Nederland ongeveer 8.000 apk-plichtige landbouwvoertuigen zijn die tweejaarlijks moeten worden gekeurd.

Ontheffingenloket

Er komt verder een centraal loket Ontheffingverlening voor landbouwvoertuigen bij de RDW. De RDW kan via dit loket per voertuig voor alle wegen een ontheffing verlenen in plaats van per individuele wegbeheerder. Ontheffingen voor breedteoverschrijding van het betreffende voertuig zijn centraal bij dit loket aan te vragen. Welke wegen worden opengesteld voor landbouwverkeer is uiteraard aan de betrokken wegbeheerders.

Land- en bosbouwtrekkers, MMBS’­en en hun getrokken materieel kunnen en mogen alleen gebruikmaken van de snelheidsverhoging en van het loket Ontheffingverlening wanneer zij een kenteken voeren. Dit is de uitdrukkelijke eis van zowel handhavingsinstanties als wegbeheerders.

Kentekenplicht

Als het voorstel wordt aangenomen en in werking treedt, zullen op termijn alle land- en bosbouwvoertuigen kentekenplichtig worden. Nieuwe voertuigen zijn dat dan automatisch vanaf de inwerkingtreding. Voor bestaande voertuigen geldt een overgangsperiode tot 1 januari 2025. Bij het voeren van een kenteken zullen landbouwvoertuigen gebruikmaken van één kentekenplaat aan de achterzijde van het voertuig. Trekkers en getrokken materieel mogen alleen harder dan 25 kilometer per uur rijden als ze een kentekenplaat hebben.

De kentekenplicht brengt een goede registratie van landbouwvoertuigen en -machines met zich mee. Daardoor worden diefstal, heling en fraude bemoeilijkt. Het zou het traceren en terugbrengen van gestolen materiaal in ieder geval, zowel landelijk als internationaal, vergemakkelijken.

Ook de controle van de verzekeringsplicht is makkelijker met de kentekening van landbouwvoertuigen.

Een ander punt is de wirwar van voertuigsoorten en categorieën in de landbouwsector. Met de kentekenplicht zou elk voertuig terug te voeren zijn tot een wettelijke categorie, waar automatisch bepaalde technische eisen en gedragsregels aan verbonden zijn. Op het kentekenbewijs is namelijk te zien tot welke categorie een voertuig behoort. Dat maakt gelijk een einde aan de onduidelijkheid over de vraag aan welke eisen een specifiek voertuig moet voldoen.

In Nederland ongeveer 8.000 apk-plichtige landbouwvoertuigen

MMBS wordt MM

De kentekenplicht voor trekkers betekent niet het einde van de MMBS, maar er verandert wel wat: na de invoering van het nieuwe wetsvoorstel wordt de voertuigcategorie ‘motorrijtuig met beperkte snelheid’ (MMBS) uitgefaseerd. De bestaande voertuigen die nu worden aangemerkt als MMBS, kunnen tot het einde van de conversieperiode worden geregistreerd. Deze voertuigen blijven dan ook als MMBS toegelaten tot de weg. Na de conversieperiode is registratie van nieuwe MMBS’­en niet meer mogelijk en wordt deze categorie vervangen door de categorie ‘mobiele machines’ (MM). Mobiele machines worden ook registratie- en kentekenplichtig. Het invoeren van de categorie MM heeft als doel om een einde te maken aan misbruik door het ombouwen van voertuigen naar MMBS’en.

Handhaving op parkeren en snelheid is voor de categorie MMBS op dit moment erg lastig.

Registratie en kentekenplicht wanneer men harder wil rijden dan 25 kilometer per uur maken de handhaving veel eenvoudiger. Inmiddels is voor deze voertuigen ook een rijbewijs nodig.

Vrijwillige kentekening en overgangsregeling

Voor voertuigen waarvoor geen apk-plicht geldt, die niet sneller dan 25 kilometer per uur rijden en die niet ontheffingplichtig zijn, geldt, zoals eerder in dit artikel vermeld, een overgangsperiode tot 1 januari 2025. Dit biedt de mogelijkheid om stapsgewijs de kentekenplaat in te voeren.

Voor deze voertuigen bestaat wel de mogelijkheid om vrijwillig een kentekenplaat te voeren in verband met andere voordelen, zoals verzekering en opsporingsmogelijkheden. Ook kan dit tot het einde van de conversieperiode in plaats van het huidige GV-kenteken (grensverkeer). Het GV-kenteken als bijzonder kenteken komt te vervallen, zodra de registratie van bestaande voertuigen is doorgevoerd.

Uitzonderingen

Voertuigen die enkel op eigen terrein, en dus niet op de openbare wegen komen, hoeven niet te worden geregistreerd. Ook verwisselbare gedragen uitrustingsstukken zijn vrijgesteld van registratie. Daarnaast is de registratie ook niet verplicht voor voertuigen die zijn vrijgesteld voor het T-rijbewijs, noch voor andere voertuigen, zoals meeneemheftrucks en fruittreintjes. Getrokken machines (aanhangwagens) zijn wel registratieplichtig.

Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, heeft dit niet alleen gevolgen voor eigenaren van land- en bosbouwtrekkers en MMBS’en, maar ook voor verzekeraars en assurantieadviseurs: assurantiemedewerkers zullen er bij acceptatie van nieuwe verzekeringen alert op moeten zijn dat een kenteken op het te verzekeren voertuig aanwezig moet zijn; zonder kenteken mag het voertuig niet meer de openbare weg op en is het afgeven van een verzekering niet juist. Wellicht vereist dit aanpassing van de polisvoorwaarden, zodat duidelijk is wat de gevolgen zijn als een land- of bosbouwtrekker geen apk heeft of geen kenteken blijkt te hebben bij schade. Een uitbreiding van de aanvraagformulieren is wellicht nodig met vragen over het kenteken en of het voertuig een geldige apk heeft.  

Categorieën en de bijbehorende verplichtingen
Onderstaand schema geeft inzicht in de categorieën en de bijbehorende verplichtingen. In het schema is onderscheid gemaakt tussen bestaande voertuigen en nieuwe voertuigen die na de inwerkingtreding van het wetsvoorstel in het verkeer worden gebracht. Hierbij gelden de volgende uitgangspunten:
-  De apk-verplichting geldt niet voor voertuigen die voor landbouw-, tuinbouw-, bosbouw-, veeteelt- of visserijdoeleinden worden gebruikt, als ze alleen werkzaamheden verrichten op Nederlands grondgebied en hoofdzakelijk op het terrein waar de activiteit plaatsvindt, met inbegrip van landwegen, bospaden of akkers.
-  Voor voertuigen die niet op de openbare weg worden gebruikt, geldt geen apk-, registratie- en kentekenplicht. Een aantal voertuigen heeft deze plichten ook niet, omdat ze zijn uitgezonderd van de rijbewijsplicht vanwege de medische geschiktheid van een groot gedeelte van de bestuurders. Bovendien zijn enkele specifieke voertuigen, die zeer sporadisch gebruikmaken van de openbare weg en nauwelijks in aanraking komen met het overige, reguliere verkeer, uitgezonderd.
-  Als bij een bestaand voertuig ‘Ja’ staat in de kolom ‘Registratieplicht’, dan moet het voertuig vanaf 1 januari 2025 verplicht zijn voorzien van een eigen kentekenplaat. Voor die tijd is het voeren van een eigen kentekenplaat vrijwillig, tenzij:
     -   het een land- of bosbouwtractor (LBT) betreft waarvoor de apk-plicht geldt;
     -   met het voertuig harder dan 25 km/u gereden zal worden; of
     -   een voertuig ontheffingsplichtig is, omdat het zonder ontheffing niet is toegelaten tot de weg
         (ongeacht de maximumconstructiesnelheid), omdat het bijvoorbeeld te lang of te breed is.         
      -  Voor de witte volgplaat geldt dat die ook moet worden aangebracht op een aanhangwagen
          of verwisselbaar gedragen uitrustingsstuk, als de kentekenplaat op de LBT niet goed zichtbaar
          is.

Op de website van de Tweede Kamer vindt u nadere informatie hierover.

Schema Categorieën en bijbehorende verplichtingen

(Bron: Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat)

In dit artikel is gebruikgemaakt van informatie van het ministerie van I&W.